Kamyon Garajlarından Akıllı Depolara Lojistiğin Sessiz Devrimi
Geçmişte “lojistik” kelimesi, sivilleri bir nebze aşan, askeriyenin jargonuna ait bir terimdi. Nakliyeciler vardı; yolda bir kamyon, depoda bir kasa… Hepsi bu kadardı. Kamyon garajlarında simsarlar kamyonculara iş vermek için yırtınır bir kasa, bir masa anlayışı ile para kazanmaya çalışırlardı. Bugün ise lojistik, üretimden tüketiciye uzanan karmaşık bir ağın omurgasını oluşturuyor. Peki, neler değişti ve bizi gelecekte ne bekliyor?
Tarihten Günümüze, Nakliyecilikten Tedarik Zincirine evriliş.
Eskiden nakliye, “bir yerden bir yere taşıma” olarak tanımlanırdı. Gelişigüzel güzergâhlar, elle kayıt tutulan sevk fişleri, araç takip sisteminden yoksun filo yönetimi… Lojistiğin sınırları, büyük oranda fiziksel taşıma ile sınırlıydı.
1990’lardan itibaren küreselleşme, mal akışını hızlandırdı; şirketler daha yüksek hacimlerde ve daha kısa sürede teslimat talepleriyle karşılaşmaya başladı. İnternetin ve ERP yazılımlarının yaygınlaşması, tedarik zinciri yönetimini “birbiriyle konuşan sistemler” düzeyine taşıdı. 1PL’den (birinci taraf lojistik) başlayan evrim, 3PL ve 4PL ile stratejik entegrasyonu ve dış kaynak kullanımını öne çıkardı. Benim birçok yazımda hala ülkemizde 3PL için gidecek çok yolumuz olduğu yazmış olsa da “6PL” Nedir ve Neden Yakın Gelecekte neden Kaçınılmaz biraz değinmek istiyorum.
Bugün çoğu firma, operasyonel süreçlerini dijitalleştirirken veriye dayalı karar almanın da avantajlarını keşfediyor. 6PL (Altıncı Taraf Lojistik), bu evrimin bir sonraki basamağı: Tüm lojistik ekosistemi; yapay zekâ, blok zinciri, IoT (Nesnelerin İnterneti) ve tam otomasyon çerçevesinde entegre ederek “akıllı tedarik zincirleri” kurmayı hedefliyor.
Hadi gelin birkaç başlık açalım…
Yapay Zekâ & Analitik. Talep tahmini, stok optimizasyonu ve rota planlamasında gerçek zamanlı karar destek sistemleri.
Blok Zinciri. Şeffaflık ve izlenebilirlik; tedarikte güven oluşturmanın anahtarı.
IoT & Sensörler. Kamyon, konteyner ve depo içindeki öğelerin anlık konum ve durum takibi.
Tam Otomasyon. Otonom araçlar, robotik depo operasyonları ve dağıtım dronları.
Bu teknolojilerin kombinasyonu, lojistik maliyetlerini düşürürken hız ve doğrulukta radikal iyileşmeler sağlıyor. Dolayısıyla 6PL’in, özellikle ölçek büyüten ve sınır ötesi ticaret yapan şirketler için kaçınılmaz bir evrim adımı olduğunu söyleyebiliriz.
Ya Lojistik firmaları üreticiye sen üretimine odaklan gerisini ben hallederim diyecek ya da tedarikçi kendi Lojistik gücünü inşa ederek operasyonunu yönetecek.
Gratis Örneği ile küçük bir farkındalık oluşturmak isterim.
Tüketici elektroniğinden giyime, market raflarından e-ticaret depolarına kadar birçok marka, “kendi lojistik merkezini kurma” eğilimini benimsiyor. Bu strateji, rekabet avantajını artırmanın ve hizmet kalitesini doğrudan kontrol etmenin en kesin yolu.
Gratis, Türkiye’de lojistiğe erken yatırım yapanlardan biri.
İstanbul–Tuzla Lojistik Merkezi (36.000 m²) Kuruluştan bu yana aralıksız faaliyette, günlük mağaza dağıtımlarını gerçekleştiriyor.
Adana–Sarıçam Lojistik Merkezi (56.500 m²) Bu yıl hizmete açılıyor; tam kapasiteyle 1.300 – 1500 kişiye istihdam sağlayacak. Anadolu’ya daha hızlı ulaşmak, marka bağlılığını ve tedarik esnekliğini artırmak hedefleniyor. Gratis’in adımı, “lojistik merkez kurmak” kavramını büyük şirketlere olduğu kadar KOBİ’lere ve girişimcilere de ilham veriyor. Türkiye’ye 2 noktadan mal dağılmak rakiplere oranla inanılmaz avantaj. İstedikleri kampanyayı istedikleri zaman yapabilecek kıvama gelecekler. Üstelik 3 Harfli marketler başta olmak üzere kimseye göbek bağları kalmayacak. Yazılım ve doğru depolama ile operasyonda büyük avantaj Gratis firmasına inanılmaz değer katacak.
Gençlere ve Sektör Paydaşlarına Çağrı
Lojistik, bugün yalnızca “plaza ofisleri”ndeki planlama toplantılarından ibaret değil. Depodan perakendeye, dijital platformlardan son kilometre dağıtıma kadar geniş bir yelpazede fırsatlar sunuyor.
Hadi birkaç başlık daha açalım…
Lojistik Mühendisliği, Veri Bilimi, Yazılım Geliştirme, Sadece fiziksel hareketi değil, veriyi de yönetmenin gerekliliği.
Yeşil Lojistik ve Sürdürülebilirlik. Karbon ayak izini düşüren inovasyonlara yönelmek.
Girişimcilik Fırsatları. Akıllı depo çözümleri, last mile startup’ları, lojistik pazaryerleri.
Herkesin bir sorumluluğu ve oyun alanı var. 6PL’in hayata geçmesi sadece teknolojik altyapı değil; aynı zamanda vizyon, iş birliği ve eğitimle mümkün.
Lojistiğin geçmişine baktığımızda, askeriyenin tekelindeki bir terimden, global tedarik zincirlerinin akıllı omurgasına uzanan bir yolculuk görüyoruz. Gratis’in kendi lojistik merkezlerini inşa etmesi, sektördeki dönüşümün somut bir örneği. Daha da öteye bakarsak, 6PL ile “tüm lojistik ekosistemi” bir yazılıma dönüştürmek mümkün.
Gençler, tedarik zincirinin bu yeni sayfasında yer almak istiyorsanız; veriye, otomasyona ve sürdürülebilirliğe odaklanın. Sektör paydaşları olarak ise iş birliği ve bilgi paylaşımını artırarak, Türkiye’yi lojistikte lider ülkeler arasına taşıyalım. Çünkü lojistiğin yolu, beraber güçlenerek daha yeni başlıyor.
